فیلم سینمایی گاندی، در سال 1982 به کارگردانی ریچارد اتنبرا درباره زندگی نامه ماهاتما گاندی، رهبر آزادی بخش هند، ساخته شد. این فیلم نامزد 11 اسکار و برنده 8 جایزه اسکال در مراسم اسکار سال 1982 شد. در ادامه به نقد و بررسی فیلم گاندی می پردازیم.
بن کینگزلی که در این فیلم نقش گاندی را بازی می کند، توانست برنده جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد در اسکار 1982 شود. همچنین جایزه های اسکار بهترین فیلم و بهترین کارگردانی برای فیلم گاندی به ریچارد اتنبرا رسید.
در این فیلم، جایزه های بهترین فیلمنامه اورجینال برای جان برایلی، بهترین تدوین برای جان بلوم، بهترین طراحی لباس برای بانو آتایا، بهترین کارگردانی هنری رابرت لانگ، بهترین فیلمبرداری برای بیلی ویلیامز و رانی تیلور به دست آمد.
داستان فیلم گاندی
فیلم گاندی یکی از معروف ترین فیلم‌های تاریخ سینما در مورد زندگی یکی از مهم ترین شخصیت های تاریخ است. شخصی که توانست امپراتوری بریتانیا را شکست داده و سرزمین هند را از تصرف آن ها خارج کند.هدف او آزادی هند و استراتژی او صلح و انسانیت بود.
داستان فیلم گاندی در آفریقای جنوبی ۱۸۹۳ اتفاق می افتد. گاندی، که یک وکیل جوان است و با داشتن بلیط به قطار درجه یک سوار شده است، از قطار بیرون انداخته می شود. این اتفاق برای تمام مهاجران رنگین پوست می افتاد.
در واقع مهاجران رنگین پوست، اجازه نداشتند سوار قطار درجه یک شوند. مدتی پس از این اتفاق، گاندی به حزب کنگره هند در آفریقای جنوبی ملحق می شود. بعد ها او مهاجران هندی را تشویق می کند که بلیط های سوار شدن به اتوبوس و اوراق مالکیت اتوموبیل های‌شان را بسوزانند. گاندی توسط پلیس دستگیر می شود و مدتی را در زندان می‌گذراند.
گاندی که در سیاست طرفدار عدم خشونت است و انقلاب بدون خشونت را انتخاب کرده، تظاهرات بزرگ هندی ها را از ناتال تا تراسنوال رهبری می کند. گاندی بار دیگر دستگیر و به زندان فرستاده می شود. کارگران معدن در حمایت از گاندی، دست به اعتصاب می زنند و این مسئله کمک می کند که او زودتر از موعد نه ماهه محکومیت اش آزاد شود.
مدتی بعد یک روزنامه نگار آمریکایی به نام واکر ملاقاتی را میان گاندی و ژنرال اسموتس که مسئول رسیدگی به مسائل مهاجران هندی است، تدارک می بیند.
چند سال بعد، در سال ۱۹۱۵ گاندی به همراه همسرش،کاستوربا، به هند باز می گردد. در این مدت، او شروع به انتقاد از سبک زندگی غربی سران حزب گنگره ملی می کند و پس از آنکه نایب الحکومه، امید به شکل گیری استقلال هند را غیر ممکن می داند، گاندی اعتصاب کارگران را بار دیگر سازماندهی می کند.
این اعتصابات خشونت و کشتار زیادی از سوی سربازان انگلیسی را به همراه دارد. انگلیسی ها هم با قتل عام آمریتسار در ۱۹۱۹ اعتصابات و اعتراضات مردم هند را تلافی می کنند. گاندی همچنین بر علیه واردات پارچه از خارج هند دست به مبارزه و اعتراض می زند که این مسئله نیز کشتار زیادی را به همراه دارد.
گاندی که روش مبارزه اش اغلب اعتصاب غذا بوده است، بار دیگر ذست به اعتصاب می زند و در پی آن، خودش و همسرش توسط پلیس دستگیر می شوند. گاندی پس از دستگیری به شش سال حبس محکوم می شود. مدتی بعد، پس از آزادی زودهنگامش، واکر به دیدن او می آید. این دو با همکاری هم یک راهپیمایی نمادین به سوی دریا تهیه نمک را شکل می دهند.
این راهپیمایی اعتراضی است به انحصار دولتی نمک که می تواند پوشش خبری جهانی داشته باشد. در طی این راهپیمایی صد هزار نفر دستگیر می شوند. والی هند، گاندی را آزاد می کند و برای انتقال قدرت با او به توافق می رسد. اما کنفرانس هندی ها در لندن که گاندی نیز به عنوان نماینده حزب کنگره در آن شرکت دارد، به خاطر تنش میان مسلمان ها و هندو ها، به نتیجه قابل قبولی نمی رسد.
گاندی در طی سال های بعد نیز مبارزات خود را ادامه می دهد و در سال ۱۹۴۲ بار دیگر دستگیر می شود. او دو سال در زندان می ماند و پس از آزادی اش در سال ۱۹۴۴ جرج ششم به هند استقلال می دهد.
اما استقلال کامل و عملی هند تا سال ۱۹۴۷ و شکل گیری ایالات مسلمان نشین پاکستان به طول می انجامد. مسلمانان و هندو ها، در مرز میان هند و پاکستان درگیر می شوند و یک جنگ داخلی شکل می گیرد. گاندی به کلکته رفته و برای پایان دادن به این درگیری ها، بار دیگر شیوه اعتراض همیشگی خود یعنی اعتصاب را پیش می گیرد که منجر به آرام شدن اوضاع می شود.
گاندی در اثر اعتصاب غذای طولانی خود، رنجور شده و در بستر بیماری افتاده است. مردی هندو هراسان به سراغ او می آید و می گوید: من جهنمی ام. نجاتم بده. کله اش را محکم به دیوار کوفتم و به چشم خودم دیدم که مغزش متلاشی شد! کودک بود. بله، من زدم کله یک کودک مسلمان را متلاشی کردم. چرا؟ چون مسلمانان، کله کودک بی گناه مرا متلاشی کرده بودند.
گاندی در پاسخ به مرد می گوید: من پیشنهادی به تو می کنم تا از جهنم خلاص شوی. برو و یک کودک پیدا کن که پدر و مادرش در این آشوب کشته شده اند و سرپرستی ندارد. آن کودک را مثل کودک خودت بزرگ کن و مثل کودک خودت دوستش بدار. با این شرط که آن کودک مسلمان باشد!
در دقایق پایانی فیلم، بعد از استقلال هند و جدایی هند و پاکستان، بار دیگر درگیری های خونینی میان هندو ها و مسلمانان رخ می دهد که نیم میلیون نفر در آن کشته می شوند. گاندی نمی تواند تحمل کند و دست به اعتصاب سفت و سختی می زند تا مردم دست از خشونت بردارند.
بعد از پنج روز در دهلی و کلکته، مردم دست از خشونت می کشند. مدتی بعد در یک مراسم مذهبی، یک هندوی متعصب با سه تیر، گاندی را ترور می کند و جهان را از وجود او بی بهره می سازد. گاندی در حالی از دنیا می رود که نام خدا بر زبانش جاری بوده است و پس از مرگ او، کشمکش های میان هند و پاکستان تمام می شود.
فیلم گاندی به کارگردانی اتنبرا، به واقعیات تاریخی اهمیت زیادی می دهد. در این اثر تلاش زیادی شده است که اتفاقات کاملا بر طبق اسناد تاریخی باشند به طوری که کمتر به زیبایی شناختی اثر توجه می شود. این مسئله باعث شده است بسیاری این فیلم سینمایی را فاقد ظرافت های هنر بدانند.
یکی از عواملی که جذابیت فیلم گاندی را در نگاه منتقدان و مخاطبین افزایش می دهد، بازی بی نظیر بن کینگزلی است. کینگزلی در تمام لحظات فیلم، از زمانی که گاندی یک دانشجوی جوان است، تا زمانی که رهبر انقلاب هند می شود، به خوبی و به طور حیرت انگیزی چهره گاندی را برای مخاطب به نمایش می گذارد.
این فیلم همچنین توانست رکورد داشتن بیشتری بازیگر سیاهی لشکر را در گینس به ثبت برساند. راضی احمد دبیر مرکز تحقیقات گاندی در پاتنا درباره این فیلم می گوید: این فیلم درباره بهایی است که یک شخصیت مردمی گاهی مجبور می شود برای آنکه به اعتقادات خود پایبند باشد، بپردازد.
